Co oznacza pojęcie „astronomiczne lato”?
W ostatnich dniach letnia pogoda już dała nam się we znaki – wczoraj na i południu oraz w centrum kraju słupki rtęci przekraczały w cieniu 30 stopni i niestety przeszły charakterystyczne dla najgorętszej pory roku nawałnice. Jednak oficjalnie lato przybywa dopiero 21 czerwca i trwa do 22 września, do momentu przesilenia jesiennego.
Przede wszystkim należy pamiętać, że Ziemia obraca się wokół własnej osi nachylonej 23,5 stopnia z orbity Ziemi wokół Słońca. W rezultacie przez cały rok słońce w zenicie pada na innej szerokości geograficznej. Dzięki nachyleniu na naszej planecie wyróżniamy cztery pory roku.
We wtorek promienie słoneczne będą padać bezpośrednio na Zwrotnik Raka; szerokości geograficznej znajdującej się 23,5 stopnia na północ od równika. Podczas lata półkula północna jest lepiej oświetlona od półkuli południowej, dlatego temperatury w tym okresie są zwykle najwyższe.
Moment przesilenia letniego następuje każdego roku w momencie, gdy biegun północny zostaje najbardziej skierowany ku słońcu. NASA twierdzi, że biegun północny w tym dniu otrzymuje 30 proc. więcej promieniowania słonecznego niż na równiku.
Najdłuższy dzień roku
Należy również pamiętać, że 21 czerwca w południe słoneczne nasza gwiazda osiągnie najwyższy punkt na niebie i będzie to jednocześnie najdłuższy dzień w roku. Im dalej na północ Polski, tym noc będzie krótsza, a dzień dłuższy; np. w Rzeszowie nasza gwiazda wzejdzie o godzinie 04:22, a zajdzie o 20:45 (dzień potrwa 16 godz. i 23 minuty), a w Gdańsku wschód nastąpi o 04:09, a zachód o 21:23 (dzień potrwa 17 godzin i 14 minut). Różnica w długości dnia między północą a południem sięga 1,5 godziny.
W dniu przesilenia letniego za kołem podbiegunowym północnym (w przybliżeniu 66,5 stopnia szerokości geograficznej), słońce ani razu nie zajdzie za horyzont. Nasza gwiazda będzie obracać się po torze kołowym wskutek obrotu Ziemi.
Wkrótce po przesileniu letnim ilość światła dostarczanego na półkulę północną będzie stopniowo się zmniejszać aż do dnia przesilenia zimowego w grudniu, kiedy noc jest najdłuższa, a dzień najkrótszy w ciągu roku.
Sporo astronomicznych atrakcji
Lato jest dobrym okresem do obserwowania meteorów, zwanych potocznie „spadającymi gwiazdami”. To drobne okruchy materii z kosmosu (meteoroidy), które wpadając w ziemską atmosferę wywołują zjawisko meteoru. Jeżeli obiekt jest na tyle duży, że przetrwa lot przez atmosferę, spada na powierzchnię Ziemi jako meteoryt.
Spadających gwiazd warto wypatrywać szczególnie w nocy z 12 na 13 sierpnia, kiedy to maksimum ma rój Perseidów. Cały okres aktywności Perseidów przypada od 17 lipca do 24 sierpnia. Są to szybkie, białe meteory ze śladami. W maksimum może być ich nawet 150 w ciągu godziny. Rój ten znany jest od starożytności, a jego inna, ludowa nazwa, to łzy św. Wawrzyńca (Laurentego). Źródłem Perseidów jest kometa okresowa 109P/Swift-Tuttle.
Podczas letnich miesięcy aktywne są też inne roje meteorów, np. od 13 lipca do 23 sierpnia można dostrzec Południowe Delta Akwarydy, także znane od starożytności. Swoje maksimum mają 30 lipca, kiedy to można oczekiwać do 20 względnie szybkich meteorów na godzinę. Naukowcy przypuszczają, że źródłem dla tego roju jest grupa komet przelatujących bardzo blisko Słońca.
Latem na nocnym niebie można również podziwiać planety. Wenus będzie bardzo jasno świecić przed wschodem Słońca – będzie to najlepszy od dawna okres jej widoczności jako Gwiazdy Porannej. Na wieczornym można spróbować dostrzec Merkurego.
Król planet – Jowisz, który wiosną był widoczny praktycznie przez całą noc, latem będzie zachodził coraz wcześniej: w połowie lipca około północy, a na koniec sierpnia już około godziny 21.
Saturn widoczny jest na przełomie czerwca i lipca przez większą część nocy, a po koniec sierpnia zaczyna zachodzić około północy.
Dwie kolejne planety – Uran i Neptun – wymagają do obserwacji teleskopu, gdyż są zbyt słabe, by je wypatrzeć nieuzbrojonym okiem. Im bliżej jesieni, tym warunki do ich obserwacji będą się poprawiały.
Napisz komentarz
Komentarze